Làm sao để tận dụng hết thế mạnh của học tập trực tuyến? Bản chất sức mạnh của học tập trực tuyến là gì và làm thế nào để tận dụng sức mạnh của nó một cách hiệu quả nhất thông qua các công nghệ trực tuyến?

LTS: Martha Stone Wiske là giảng viên về giáo dục trong chương trình giáo dục, đổi mới và công nghệ tại Harvard. Diễn đàn kinh tế Việt Nam trân trọng giới thiệu bài viết gần đây của bà về vai trò của học tập trực tuyến.

Tôi đã tham gia giảng dạy khóa học liên quan đến những câu hỏi trên trong nhiều năm liền tại Harvard nhưng năm nay tôi nhận thấy sinh viên của mình đã có những câu trả lời khác với những gì tôi biết.

Như những năm trước đây, chúng tôi tìm hiểu làm thế nào để xây dựng và phát triển cộng đồng học tập trực tuyến thông qua việc:

Học tập trực tuyến đem lại nhiều cơ hội giáo dục mới

Thế còn điểm khác biệt trong năm nay?

Khi chúng tôi khai giảng khóa học vào tháng 1, giới truyền thông đang chỉ trích nặng nề các hình thức liên lạc trực tuyến, cho rằng chính việc sinh viên gửi tin nhắn và hình ảnh qua điện thoại di động đã khích động biểu tình, bạo loạn ở Tunisia. Chính quyền Ai-cập thì bất lực khi cố gắng ngăn chặn liên lạc trực tuyến, trong một nỗ lực sai lầm nhằm tránh sự sụp đổ của vị lãnh đạo chuyên quyền, độc đoán của mình.

Thông tin trực tuyến tiếp tục châm ngòi cho các cuộc nổi loạn ở Bắc Phi và Trung Đông. Thế nhưng dự án của các sinh viên ở đây chỉ liên quan đến giao tiếp thông thường, và thảo luận tích cực về các vấn đề phi học thuật chứ không bàn về các hoạt động dựa trên website của trường học, hay các cơ quan làm việc chính thức, chuyện nghiệp.

Hai sinh viên đang thiết kế trang kết nối mạng xã hội bày tỏ quan điểm về hiện trạng phụ nữ ăn mặc quá 'gợi cảm' trên truyền hình. Một sinh viên khác thì đang lập kế hoạch về nguồn trực tuyến giúp các học sinh trung học có thái độ bất mãn, chống đối học lập trình thông qua phát triển các chương trình ứng dụng cho điện thoại di động. Một sinh viên có nền tảng về marketing thì bàn về các thói quen kết nối xã hội của tuổi vị thành niên, theo dõi hoạt động của các bạn trẻ trên facebook, khuyến khích nhau từ bỏ thói quen hút thuốc...

Điều khác biệt ở đây là phương pháp tiếp cận giáo dục truyền thống từ trên xuống hay lấy người dạy làm trung tâm đã được thay đổi đáng kể. Sinh viên tự sáng tạo, tiếp xúc thân mật, thông điệp ngắn gọn và truyền thông không bằng văn bản hay lời nói chính là quy tắc của học tập trực tuyến mà chúng tôi áp dụng. Chúng tôi không phải lo nghĩ về các hoạt động 'làm nóng', khởi động chương trình vì bản thân môi trường trực tuyến đã rất sôi động. Chúng tôi cũng không phải đắn đo suy nghĩ về các lợi thế của việc xây dựng, đóng góp kiến thức trong các diễn đàn thảo luận không chính thức một cách có chủ đích, với tư duy phản biện và ý thức hợp tác.

Cái mà chúng tôi đang làm không phải là những bài thuyết trình, nghị luận có trình tự nhằm cung cấp, xây dựng kiến thức học thuật mà là những cuộc trao đổi thân mật, suồng sã, tự nhiên như những câu chuyện chắp vá, sôi nổi trong một bữa tiệc.

Làm thế nào để chúng ta nhận thức và phát huy được sức mạnh của học tập trực tuyến trong hoàn cảnh này? Đó chính là câu hỏi mới đặt ra trong năm nay. Rõ ràng, học tập trực tuyến có sức mạnh rất to lớn mà các thế hệ học sinh, sinh viên hiện nay có thể dễ dàng nhận thấy. Người dạy cần tự mình đặt ra câu hỏi làm thế nào để hợp tác với người học nhằm bồi dưỡng, phát triển tư duy phê phán, phản biện trong sự giao tiếp phức tạp, và hợp tác xây dựng kiến thức có chất lượng, đáng tin cậy. Đây chính là trách nhiệm mà rõ ràng để thực hiện được nó, chúng ta không thể đi theo lối mòn có sẵn.